Taze Beton Alımı

Taze betonun kalitesi, binanın sağlamlığını belirleyen en temel faktördür. Şantiyeden taze beton numune alma işlemi yapılarak malzemenin doğru şekilde karıştırılıp karıştırılmadığından emin olunmalıdır. Bu numunelerin, şantiyede dökülen betonun birebir örneği olduğu, onun kalitesini temsil ettiği varsayılır. Numuneler alınmadan önce betonun kıvamını tayin edebilmek için öncelikle Slump deneyi yapılır.

ÇÖKME (SLUMP)DENEYİ:

Gerekli olan deney aletleri:

*Çökme Hunisi

*Çökme hunisi beton tavası

* Şişleme çubuğu

*Çelik şerit metre

*Mala

*Büyük boy saşula küreği

*Termometre

Deneyin yapılışı:

Taze beton hazırlanır. Slump hunisinin içi ıslak bezle silinir ve huni düz bir yüzey üzerine yerleştirilir.

Deney için alınan beton TS 12350-1’e uygun olarak numune alınır ve karıştırılarak homojen hale getirilir.

Slump hunisi tepsinin üzerine konur, huninin alt kulaklarına ayaklarımız ile basıldıktan sonra beton numunesi huni içerisine üç tabaka halinde doldurulur. Her tabaka 25’er defa şişlenir ve huninin üst yüzeyi mala ile düzeltilir.

Huninin üst kulakları aşağıya bastırılarak alt kulakları serbest bırakılır. Düz bir şekilde sarsılmadan yukarıya kaldırılır.  Bu işlem 2 ile 5 sn. arasında gerçekleştirilmelidir. Huni Çöken betonun yanına ters şekilde konur, huninin üstüne şişleme çubuğu konularak çubuğun alt kısmı ile çöken beton kısmının ortalaması alınır. Bu değer çökme değeri olarak kaydedilir.

Bu deney işlemi beton kalıba doldurulmasından, kalıbın çekilerek alınmasına kadar herhangi bir kesinti olmaksızın 150 sn. içinde tamamlanır.

NUMUNE ALIMI:

Numune alınırken öncesinde kullanılan bütün aletler temizlenir. Numune alma ve saklama şartları deprem yönetmeliğine uygun şekilde yapılır. Numuneler transmikserden boşaltılan betonun ilk %15 den sonra ve son %15’inden önce alınır. Numune adetleri TS 13515’e istinaden 2022/7 no.lu Genelgeye göre belirlenir (bkz.tablo 1). 150x150x150 mm küp numune kalıplarına ya da 150×300 mm silindir numune kalıplara yüksekliği 10 cm’yi geçmeyen eşit tabakalar halinde doldurulur. Her tabaka, sıkıştırma çubuğu ile en az 25’er defa şişlenir. Sıkıştırma sonrasında, kalıbın dış kenarlarında kalan boşluklar tokmak ile hafifçe vurularak doldurulur. Beton yüzeyi düzeltilir. Numune kayıtları titizlikle alınır.

Numuneler, alındıkları yerden taşınmadan, kalıp içerisinde (16 saatten az, 3 günden fazla olmamak üzere) yeterli sertliğe ulaşıncaya kadar, dış etkilerden, şoktan, titreşimden ve kurumadan korunur. Numuneler, 20±5 °C veya sıcak iklimlerde 25±5 °C sıcaklıkta, rüzgardan ve nem kaybından korunacak bir ortamda ( ıslak bez ve plastik örtü altında veya kapalı bir kasada) tutulur.

Numuneler kalıptan çıkarılırken basınçlı hava kullanılır. Kalıptan çıkarılırken numunelerin hasar görmemesine dikkat edilir.

Beton numuneleri, kalıptan çıkarıldıktan sonra, deney yapılıncaya kadar, 20±2 °C sıcaklıktaki su içinde (veya % 95 nemli ortamda) kürlenir.

Kürlenen numuneler zamanı geldiğinde ağırlık ölçümü için tartıya yerleştirilir. Kırım cihazına yerleştirilen numuneler kırıldıktan sonra beton deney raporu hazırlanır.

Tablo 1. Numune Alma Planı

Beton basınç dayanımı deneylerinden elde edilen deney sonuçları, kriterleri sağlamıyorsa veya herhangi bir sebeple hiçbir deney sonucu elde edilememişse, ilgili fenni mesul, gerekli gördüğü durumlarda, yerindeki (yapıdaki) beton dayanımının belirlenmesini isteyebilir. Bu denetim, TS EN 13791‘e göre yapıya zarar vermeyecek yerlerden alınacak karot numuneleriyle birlikte TS 13543’de yer alan tahribatsız (dolaylı) deney yöntemleriyle (beton çekici,) gerçekleştirilebilir. Basınç dayanımının, karot deneyleri kullanılarak yapıda doğrudan belirlenmesi, referans yöntemi oluşturur.

Yerindeki beton dayanımının belirlenmesinde ve değerlendirilmesinde TS EN 13791, Madde 9’da tarif edilen yöntem kullanılmalıdır. TS EN 13791, Madde 9’da tarif edilen, bir veya birkaç beton harmanının kullanıldığı beton kısımları için, statik proje müellifi ve ilgili fenni mesulün yapı güvenliği açısından gerekli görmesi halinde veya tek bir deney sonucunun elde edilmiş ve bu deney sonucunun kriterleri sağlamamış olması halinde, 15 veya daha fazla sayıda dolaylı (yıkımsız) deney verisi elde edilmesi ve bu deney verilerine göre en düşük dayanıma sahip bölgelerden en az iki adet karot alınması ve bu karot dayanım değerlerinden en düşüğünün; fis,en düşük ≥ 0,85 (fck – 4) şartını sağlaması halinde, karot alınan bölgedeki beton dayanımının yeterli olduğuna hükmedilir.

İLGİLİ YÖNETMELİKLER

TS EN 12350-1: Taze Beton Deneyleri- Numune Alma (30.09.2019)

TS EN 12350-2: Taze Beton Deneyleri- Çökme (Slump) Deneyi (30.09.2019)

TS EN 12350-3: Taze Beton Deneyleri- Vebe Deneyi (30.09.2019)

TS EN 12390-2: Sertleşmiş Beton Deneyleri- Dayanım Deneylerinde Kullanılacak Deney Numunelerinin Hazırlanması ve Küre Tabi Tutulması (30.09.2019)

TS EN 206: Beton-Özellik, Performans, İmalat ve Uygunluk ile Bu Standardı Tamamlayıcı TS 13515 (2014)